3.11 Krusemans vriendenkring 1841
Op 5 juli 1841, twee dagen voor zijn vertrek naar Italië, boden Krusemans vrienden hem een afscheidsmaal aan in de Haagse Schuttersdoelen.1 Op die avond sprak een aantal van hen een persoonlijke heildronk op de kunstenaar uit.2 Dit eerbetoon werd vergezeld door een door alle aanwezigen ondertekende oorkonde en een penning [1].3 Dit schriftelijk blijk van waardering is bewaard gebleven en geeft een heel goed inzicht in Krusemans netwerk. Zo bevonden zich onder de aanwezigen een aanzienlijke groep succesvolle, over het algemeen Haagse, maar ook Leidse kunstbroeders.4 Bovendien waren vier van Krusemans leerlingen aangeschoven.5 Andere vrienden present waren zwager, ambtenaar en publicist August Elink Sterk (1796-1875), publicist en classicus Laurens Reinhart Beijnen en Adrianus David Schinkel (1784-1864) toonaangevend uitgever en kunstverzamelaar.6 Overige genodigden waren George Carel Nicola jr. (1814-1861) wiens vrouw en kinderen in 1840 door Kruseman waren geportretteerd, en kunsthandelaar August Alexander Weimar (1799-1878), vaste leverancier van het hof.7
Het is geen verrassing dat de succesvolle Kruseman artistieke vrienden had die werden gezien als gewaardeerde schilders van hun tijd. Zij hadden allen hun sporen verdiend, zoals Bartholomeus Johannes van Hove (1790-1880), Hendrikus van de Sande Bakhuyzen (1795-1860) en Andreas Schelfhout, of timmerden hard aan de weg zoals Johannes Bosboom (1817-1891) en Herman ten Kate (1822-1891) [2-3]. Daarbij is het ook niet vreemd dat Kruseman vrienden had die actief waren in de media of als publicist. Binnen de Haagse culturele kring waren de lijntjes relatief kort en deze contacten waren zeer profijtelijk voor Kruseman. Zo hield het Journal de la Haye uitgegeven door Schinkel, zijn lezers trouw op de hoogte van Krusemans activiteiten in binnen- en buitenland. Na dit hartelijk afscheid van zijn kunstvrienden, vertrok Kruseman op 7 juli 1841 samen met zijn echtgenote naar Rome.
1
Handtekeningen van vrienden en medekunstenaars behoren bij de Penning, aangeboden tijdens het afscheidsmaal ter gelegenheid van Krusemans vertrek naar Italië, 5 juli 1841 (Archief Familie Kruseman)
2
Huib van Hove (Bz)
Portret van Bartholomeus Johannes van Hove (1790-1880)
Den Haag, Haags Historisch Museum
3
Hendrikus van de Sande Bakhuyzen
Portret van Hendrikus van de Sande Bakhuyzen (1795-1860)
Private collection
Notes
1 Kramm 1857 deel I, p. 911.
2 Deze toespraken en toosten werden gehouden door Laurens Reinhart Beijnen, Nicolaas Bosboom, Abraham Boxman, Augustus Elink Sterk, Willem Jozef Andreas Jonckbloet, Adrianus David Schinkel, Jan Jakob Lodewijk ten Kate en een zekere G.B.: Archief Familie Kruseman, nr. 19. Ook mevrouw Kruseman, hoewel niet aanwezig tijdens dit diner, werd geëerd met een heildonk uitgesproken door Johannes Bosboom. Het is een van de schaarse teksten bekend die is gericht aan mevrouw Kruseman, waarvan hier een citaat dat enigszins ingaat op haar persoon ‘Wie mevr. Kruseman heeft leren kennen schat haar hoog om hare voortreffelijke begaafdheden, om haar warm gevoel voor de wat edel is en welluidt! Wie met haar mag omgaan leert haar liefhebben om haar opgeruimden geest, innemend karakter en vrouwelijke deugden.’: Haags Gemeentearchief, inv.nr. 8001-01 Schildersbrieven-Bijzondere Collecties - OV 2 [J. Bosboom].
3 Archief Familie Kruseman, nr. 71. Ook werd Kruseman een zilveren penning overhandigd tot aandenken aan dit feestmaal: Kramm 1857-1864, p. 911.
4 Zo waren er Bartholemeus van Hove en zijn zoon Huib, Andreas Schelfhout, Schelfhouts schoonzoon Nicolaas Johannes Roosenboom, Johannes Bosboom, Hendrikus van de Sande Bakhuyzen, Antonie Waldorp, Charles Rochussen, Salomon Leonardus Verveer, de Belg Joseph Moerenhout, Jacobus Everhardus Josephus van den Berg, de Duitse portrettist en historieschilder Johann Heinrich Richter (1803-1845), tekenaar en graveur Johannes de Mare, Jacobus Ludovicus Cornet en Frans Arnold Breuhaus de Groot.
5 Namelijk David Bles, Johan Philip Koelman, Herman ten Kate en Hendricus Stephanus Johannes van Weerden. Opvallende afwezige van deze groep studenten was de genre- en portretschilder tekenaar Lodewijk Anthony Vintcent. Bekend is dat Vintcent op 7 januari 1841 een paspoort had aangevraagd voor een reis door België, Frankrijk en Engeland: Geudeker 2016, ref. O.H. 52 (Den Haag). Een andere reden kan zijn zwakke gezondheid zijn geweest.
6 Verder waren aanwezig Henry Brown, directeur van de Haagse Houtgraveerschool en Nicolaas Bosboom, tweelingbroer van de schilder Johannes Bosboom. Nicolaas Bosboom was (hoofd)ambtenaar en een van de oprichters van het letterkundig genootschap ‘Oefening kweekt kennis’ in 1834 en van 1837 tot 1859 secretaris, Margadant 1934, p. 13. Ook vierden mee eerdergenoemde Jan Jakob Lodewijk ten Kate predikant, publicist, dichter en neef van de reeds genoemde Herman ten Kate, Abraham Boxman (1796-1856) bestuurder en dichter, Willem Jozef Andreas Jonckbloet (1817-1885) letterkundige, publicist en Tweede Kamerlid en Daniel Veegens (1800-1884) redacteur bij de Staatscourant. Jonckbloet zou later een satirisch boekje publiceren met de titel Physiologie van Den Haag door een Hagenaar, Den Haag 1843 waarin hij Den Haag en haar instituties als de bewoners flink op de hak nam. Zo ook het Letterkundig genootschap ‘Oefening kweekt kennis’ waarvan hij en Kruseman lid van waren. Het genootschap nam hem dit niet in dank af: Margadant 1934, p. 37.
7 Voor de familie Nicola: Koechlin 1972; Twee andere namen op de oorkonde, maar helaas niet geïdentificeerd zijn J.M. Gobels jr. en J.K. v.d. Heuvel [mogelijk Klaas van den Heuvel, de latere gemeentesecretaris]: Furnée 2012, p. 178.