2.5 De Kunst en Wetenschap Bevorderende maatschappij onder de zinspreuk V.W.
In oktober 1818 sloot Kruseman zich op eigen initiatief aan bij een ander Amsterdams genootschap, de Kunst en Wetenschap Bevorderende maatschappij onder de zinspreuk V.W.1 V.W. stelde zijn toelatingseisen heel wat lager dan het gemiddelde gezelschap. Naast notabelen liet men behalve schilders, ook leden met andere beroepen toe, zoals acteurs, kantoorbediendes, kruideniers, boekbinders en onderwijzers - tot een maximum van 150 leden. Wel was er een ballotagesysteem dat bestond uit een gesprek met een aantal leden.
Ook binnen dit genootschap was Kruseman aangesloten bij het Departement van Teekenkunde, waar hij kon tekenen naar gekleed model. Bij een van de aldaar georganiseerde interne prijsvragen in het bestuursjaar 1819-1820 won Kruseman de derde zilveren medaille, met een tekening voorstellende ’een muziekmeester een jonge dame lesgevende aan het klavier in den kleeding van den tegenwoordigen tijd.’2 V.W. lijkt daarmee georiënteerd op het maken van genrestukken in een eigentijdse setting. Overige kunstenaars die lid waren van V.W. waren onder anderen Louis Moritz (1773-1850), Christiaan Andriessen (1777-1846) en Jan Willem Caspari (1779-1822). Twee leden van V.W., Frederik Schermacher (1788-1866) en Coenraad Ritter jr. (1777-1856) waren in het bezit van Krusemans interieurvoorstellingen Oude man en vrouw (1818), Een oude visverkoopster zittend voor een huis (ca. 1817-1819), Een boer die een aanplakbiljet staat te lezen (ca. 1817-1819), respectievelijk Een Visverkoopster (1817) [1].3
Naast zijn oefeningen bij bovengenoemde genootschappen deed Kruseman als schilder ervaring op in het atelier van Jean Augustin Daiwaille (1786-1850) [2].4 Dat de jonge kunstenaar hem als leermeester zag is opmerkelijk, want volgens Van der Chijs zou Kruseman op latere leeftijd alleen in negatieve zin over hem hebben gesproken.5 Daiwaille zou zelfs jaloers zijn geweest op zijn leerling: ‘hij liet, wanneer vreemdelingen zijn atelier bezochten, Kruseman steeds met zijn werk voor de dag komen, maar prees hem nooit: en wat Kruseman ook deed, wel mogt zijn werk het beste wezen wat het atelier opleverde, maar een loftuiting kon hij nooit van de lippen zijns meesters lokken’.6 Intussen begon Kruseman in te zenden naar de Tentoonstellingen van werken van Levende Meesters, hét podium voor de negentiende-eeuwse Nederlandse kunstenaars.
1
Cornelis Kruseman
Een oude visverkoopster zittend voor een huis, ca. 1817-1819
Amsterdam, particuliere collectie F. Schermacher
2
Jean Augustin Daiwaille
Portret van Jean Augustin Daiwaille (1786-1850)
Amsterdam, Rijksprentenkabinet, inv./cat.nr. SK-A1618
Notes
1 Anoniem 1819-1820, p. 13: nr. 116 ‘C. Kruseman 9 october 1818’; Duparc 1937, pp. 140-209, vooral p. 153 en 204; Van den Heuvel 2003; Van den Berg 1983, pp. 146-178, vooral pp. 156-157.
2 Anoniem 1819-1820, p. 18. Over figuurstudies: Te Rijdt 1994.
3 Anoniem 1819-1820, p. 67 nr. 62 F. Schermacher 19 januari 1816 en nr. 65 C. Ritter Jr. 25 januari 1816. Kruseman verliet V.W. in het bestuursjaar 1820-1821, vermoedelijk wegens zijn op handen zijnde reis naar Italië. Kruseman ontbreekt namelijk in de Naamlijst van bestuurderen en leden 1820-1821 gepubliceerd in Anoniem 1820-1821.
4 Door Kruseman ingevulde vraagpuntenlijst opgesteld door J. Immerzeel t.b.v. Immerzeel 1842-1843, Rijksmuseum, Amsterdam; Immerzeel 1842-1843, pp. 138-140, hier p. 138.
5 ‘Hij zag namelijk zijn [Daiwaille’s] sukkelen, zijn onophoudelijk beproeven van allerlei onderwerpen, maar ook het onafgewerkt laten van de meeste zijner stukken, en dit was niet geschikt om Kruseman groote achting voor zijn meester in te boezemen, noch om hem zijn voorbeeld te doen volgen.’: Van der Chijs 1858, p. 214.
6 Van der Chijs 1858, p. 214. Voor een tegenovergestelde mening aangaande de kwaliteiten van Daiwaille in vergelijking met Kruseman zie Marius 1920 p. 20.