RKD STUDIES

Cornelis Kruseman maakte tijdens zijn loopbaan zo'n driehonderd schilderijen, waarvan ongeveer tweehonderd portretten. De overige honderd werken zijn onder te verdelen in zo’n 35 historiestukken en ruim 65 genrevoorstellingen. Van deze laatste groep zijn achttien werken ontstaan tussen 1814 en 1821. Deze vroege genrescènes zijn alle interieurstukken, die wat betreft stijl en thematiek zijn geïnspireerd op de Hollandse oude meesters [1].

In 1820 vond een voorzichtige kentering plaats in de stilistische oriëntatie van Kruseman. Dit is te herleiden uit zijn Sint Johannes in de woestijn uit 1820, dat in de uitvoering aansluit bij het neoclassicisme [2]. Hoewel het schilderij een religieus onderwerp heeft, is dit werk een aanwijzing dat Kruseman voor zijn reis naar het zuiden al in Amsterdam zijn stilistische bakens aan het verzetten was in de richting van deze meer internationale stijl.

In de periode 1822-1824, tijdens zijn verblijf in Italië, veranderde Kruseman radicaal zijn onderwerpskeuze en kunstopvatting. Voortaan maakte hij Italiaanse genrevoorstellingen in een idealiserende stijl. In 1823 exposeerde Kruseman Godsvrucht, zijn eerste voorstelling met figuren in Italiaanse streekdracht, op de Haagse Tentoonstelling van Levende Meesters [3]. Daarmee was hij de eerste Nederlandse kunstenaar die werkte in dit nieuwe genre. Van 1823 tot aan zijn overlijden in 1857 schilderde hij, een paar uitzonderingen daargelaten, ruim veertig genrevoorstellingen met het Italiaanse landleven als onderwerp. Daarbij verruilde hij het realisme van de Hollandse oude meesters, voor het neoclassicisme dat was ingezet door de Franse schilder Jacques-Louis David (1748-1825). Deze internationale, idealiserende stijl kenmerkt zich door sterke contouren en een krachtig coloriet, en vond vooral navolging buiten Nederland.

1
Cornelis Kruseman
Oude man met pijp in een open venster, 1817 gedateerd
Den Haag, Cornelis Kruseman - J.M.C. Ising Stichting