RKD STUDIES

In zijn genrevoorstellingen was Kruseman tot 1821, zowel in uitvoering als onderwerp, een schilder van het realisme, een beginsel richtinggevend in zijn tijd.¹ Zijn schilderijen verbeelden mannen en vrouwen binnenshuis, bezig met hun dagelijkse, huishoudelijke werkzaamheden [1-2]. Krusemans schilderij dat op een van de lijsten in het Archief Familie Kruseman is aangeduid als ‘eerste stukje’ toont bijvoorbeeld een lezende oude vrouw zittend op een stoel, tegen een kale muur [3].² Het geheel ademt eenvoud en rust, ook door het tonale, subtiele kleurgebruik van diverse bruinen, warm rood en koel blauw. In de uitvoering is het echter nog wat voorzichtig en stijf, vooral in de stofuitdrukking. Zo zijn het gezicht en de hoed gedetailleerd en vaardig gedaan, maar de andere onderdelen zoals de kleding, de attributen en de ruimte zijn eenvoudig gehouden. De jonge schilder wilde of kon zich nog niet wagen aan ingewikkelde details of verschillende stofuitdrukkingen.

Kruseman liet zich inspireren door zijn zeventiende-eeuwse voorgangers zoals Gerard Dou (1613-1675), Gabriel Metsu (1629-1667), Nicolaes Maes (1634-1693) en Frans van Mieris (1635-1681). Maar de moraliserende ondertoon die deze schilders soms aan hun voorstellingen toevoegden, ontbreekt over het algemeen bij zowel Kruseman, als de overige achttiende en negentiende-eeuwse genreschilders, hoewel het type van een vrouw lezend in een Bijbel net als in de zeventiende-eeuwse schilderkunst kon staan voor vroomheid.³ Vanaf zijn verblijf in Italië in 1822-1824 liet Kruseman echter de Hollandse oude meesters achter zich en legde hij zich toe op voorstellingen van het Italiaanse landleven.

3
Cornelis Kruseman
Lezende oude vrouw, ca. 1814-1815
Amsterdam, Rijksmuseum, inv./cat.nr. skc-167