RKD STUDIES

Kruseman maakte ruim driehonderd schilderijen. Meer dan tweehonderd daarvan zijn portretten, enkele tientallen betreffen genrestukken en tot slot zijn er ruim dertig historiestukken. Met dit voor ogen zou Kruseman kwantitatief gezien als een portretschilder moeten worden bestempeld. Maar voor hemzelf werd zijn artistieke identiteit en de daarbij behorende maatschappelijke status bepaald door zijn werk als historieschilder. Hoewel de historiestukken numeriek maar tien procent van zijn oeuvre uitmaken, hebben juist deze schilderijen door hun complexiteit en grote formaat veel meer dan een tiende van zijn werktijd, inkomen en reputatie bepaald. De koninklijke en particuliere bestellingen van monumentale historiestukken waren zeer lucratief en bovendien erg populair bij het grote publiek, wat Kruseman naamsbekendheid opleverde [1]. De speciaal voor deze werken georganiseerde solotentoonstellingen in de grote steden trokken altijd veel bezoekers en kregen volop aandacht in de pers.¹ Daarnaast bleef Kruseman zich profileren door het organiseren van kleine tentoonstellingen van recent werk, zoals Italiaanse genrevoorstellingen, historiestukken en portretten, waarmee hij zijn tijd commercieel gezien ver vooruit was.

Kruseman werd een van de meest succesvolle kunstenaars van zijn generatie en is daarvoor op vele momenten onderscheiden. Zo werd hij als een van de eerste kunstenaars in 1831 benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en volgde in 1847 de benoeming tot kommandeur der orde der Eikenkroon. Op zowel de Tentoonstellingen van Levende Meesters als op de Salons te Antwerpen, Brussel en Parijs werden zijn schilderijen bekroond met diverse medailles [2]. Daarbij had hij goede contacten aan het hof en bij de regering. Via deze relaties en zijn portretopdrachten binnen de toonaangevende sociale en economische kringen, kon hij voldoende werken verkopen. Hoewel we geen gedetailleerde gegevens hebben over zijn inkomsten, is het duidelijk dat hij het grootste deel van zijn leven in welstand kon leven. Dit vermoeden wordt bevestigd in de Memorie van aangifte van zijn nalatenschap, dat het saldo van de staat van de boedel op ruim 25.500 gulden bepaalt, tegenwoordig ruim 255.000 euro.²

Kruseman beschouwde zichzelf echter niet zonder meer als een geslaagde kunstenaar. Op allerlei momenten gaf hij aan dat hij teleurgesteld was over het feit dat hij zich niet uitsluitend op het schilderen van historiestukken kon richten. Deze spanning tussen ideaal en werkelijkheid werd bepalend voor zijn oeuvre en is een rode draad in zijn artistieke biografie.

1
Cornelis Kruseman
Christus in het huis van Martha en Maria (Lucas 10:38-42), 1853 gedateerd
Private collection

2
Cornelis Kruseman
Twee muizenvallenverkopers, 1840 gedateerd
Den Haag, Cornelis Kruseman - J.M.C. Ising Stichting